TODAY IN HISTORY: taliki 24/kamena,Jiang Zemin yabaye Perezida w’u Bushinwa,abanyarwanda berekanye ko barambiwe ingabo z’u Bufaransa zabarizwaga mu Burengerazuba bw’u Rwanda na Jeanne de Valois abona izuba
Uyu munsi ku wa mbere,Taliki ya 24/Kanama 2024 ni umunsi wa 176 w’umwaka ubura iminsi 190 ngo urangire.
Itariki ya 24 Kamena ni umunsi Abanyarwanda berekanye ko barambiwe ingabo z’u Bufaransa zabarizwaga mu Burengerazuba bw’u Rwanda no mu bice bya Goma na Bukavu muri Repubulika iharanira Demokarasi ya Congo (RDC).
Icyo gihe abaturage barenga ibihumbi 30 bari mu gice cyagenzurwaga na RPF i Ndera, ni mu birometero nka 20 mu Burasirazuba bwa Kigali, bakoze imyigaragambyo basaba ko byihuse ingabo z’Abafaransa zava mu Rwanda
Iyi myigaragambyo yahuriranye n’inyandiko y’amagambo akomeye yasinyweho n’abagera kuri 18 mu bigaragambyaga, yandikiwe uwari Perezida w’u Bufaransa, Francois Mitterand.
Iyi nyandiko yanengaga icyemezo cye cyo kohereza ingabo ze mu Rwanda.
Ingabo z’u Bufaransa zishinjwa kuba zaramenyeshejwe ubwicanyi bwari bukorerwe Abanya-Bisesero mbere y’uko buba, ntizigire icyo zikora ngo zibutambamire.
Ibyaranze uyu munsi mu mateka:
1910: U Buyapani bwagabye ibitero muri Korea burayigarurira.
1963: Nibwo bwa mbere mu Bwongereza hagaragaye amashusho akoze mu buryo bwa Video.
1976 : Habayeho ukwiyunga kwa Vietnnam nk’igihugu kimwe.
1983: Yaser Arafat yirukanywe i Damas, kugira ngo atabakururira ibibazo by’umutekano mucye. Nubwo yahanganaga na Israel cyane mu gihe hafi ya cyose cy’ubuzima bwe, abanditsi bo muri Palestine bemezaga ko afite inkomoko muri Israel na Maroc na ho amazina ye nyakuri akaba Abd Raouf Al Qoudouwa. Yahirimbaniye cyane ubwigenge busesuye bwa Leta ya Palestine nk’igihugu, atabaruka atabigezeho.
1989: Nibwo Jiang Zemin yabaye Perezida w’u Bushinwa.
1994: i Toulouse, muri France, Kompanyi Airbus yashyize ahagaragara indege itwara imizigo myinshi kurenza izindi zose zakozwe mbere yayo mu mateka y’indege. Iyi ndege itwara imizigo yiswe kandi “Super Transporter.”
1999: Mu cyamunara, Guitare (Fender Stratocaster 1956) ya Eric Clapton yahimbiyeho indirimbo “Layla”, yagurishijwe amadolari 497 500 (angana na miliyoni 294 z’amafaranga y’u Rwanda)
2002: Impanuka ya Gari ya moshi yabuze feri yabereye hagati ya Dar es Salaam na Mwanza, ihitana abantu 200, hakomereka 800.
2010: I Kigali mu Rwanda (quartier Nyakabanda) harasiwe umunyamakuru Jean Léonard Rugambage wari Umwanditsi Mukuru w’ikinyamakuru Umuvugizi.
Abavutse kuri iyi taliki ya 24/Kamena mu mateka:
1343 Jeanne de Valois, Umwamikazi wa Navarre, wavukiye Châteauneuf-sur-Loire, mu Bufaransa .
1499 Johannes Brenz, umuhanga mu bya tewolojiya w’umudage wavukiye i Weil der Stadt, Stuttgart .
1519 Theodore Beza, umuhanga mu bya tewolojiya w’umuporotesitanti , wavukiye i Vezelay, Burgundy, mu Bwami bw’Ubufaransa .
1535 Joanna wo muri Otirishiya, Umuganwakazi wa Porutugali, wavukiye i Madrid .
1542 Mutagatifu. Yohani w’umusaraba [Juan de Yepes y Álvarez], umutagatifu, umupadiri n’umusizi, wavukiye i Fontiveros, Ávila, Espanye .
1546 Robert Parsons, umujezuwiti w’umwongereza (Ibaruwa Yerekana), yavukiye mu Somerset, mu Bwongereza .
1561 Rombout Hogerbeets, umunyamategeko w’Ubuholandi akaba na City Solicitor wa Leiden, wavukiye Hoorn, mu Buholandi .
1590 Samuel Ampzing, minisitiri w’Ubuholandi, umusizi, umusemuzi (Bijbel-poezije – Ibisigo bya Bibiliya), n’umuhanga mu by’indimi (Taelbericht der Nederlandsche perintice – Igitabo kivuga ku kugurisha Ubuholandi), wavukiye i Haarlem, mu Buholandi .
1663 Jean Baptiste Massillon, umunyamadini w’umufaransa, wavukiye Hyères, mu Bufaransa .
Abatabarutse kuri iyi taliki mu mateka:
2002 Miles Fitzalan-Howard, jenerali w’ingabo z’Ubwongereza (Duke wa Norfolk), yapfuye afite imyaka 86.
2002 Pierre Werner, Minisitiri w’intebe wa Luxembourg (1979-84), yapfuye afite imyaka 88.
2003 Vladimir Garin, umukinnyi wa filime w’Umurusiya .
2004 Ifigeneia Giannopoulou, umwanditsi w’indirimbo w’umugereki, umunyamakuru, n’umwanditsi w’ibitabo by’abana, yapfuye azize allergique afite imyaka 39 .
2004 Jimmy Rowser, umunyamerika waririmabaga injyana ya jazz double-bassist (Dinah Washington; Ray Bryant; Les McCann), n’umwarimu, yapfuye afite imyaka 78.
2005 Hakham Yedidia Shofet, wahoze ari umuyobozi mukuru wa Irani .
2006 Patsy Ramsey, nyina w’umunyamerika wa JonBenét Ramsey.